Rüçhan Hakkı Nedir, Nasıl Alınır?

Rüçhan hakkının ne olduğu ve nasıl alındığı konusunda işlem yapılan borsa kurumlarından ve bazı haber kaynaklarından bilgi sahibi olunabilmektedir. Rüçhan hakkı, borsada sık sık kullanılan ve karşılaşılan terimler arasında yer almaktadır. Tam anlamıyla rüçhan hakkı, ortaklıkların bedelli sermaye artırımlarına mevcut ortakların öncelikle katılma hakkına denmektedir. Burada söz konusu olan hak, hisse senedine bağlı olarak gerçekleşmektedir. ‘Yeni Pay Alma Kuponları’ karşılığında ve hisse senedi ibrazına gerek kalmadan kullandırılır.

Rüçhan hakkı elde etmek isteyen yatırımcılar, bedeli sermaye artırımı yapacak olan firmanın hisse senetlerine sahip olmak zorundadır. Yatırımcılar, bedelli sermaye artırımı yapacak olan işletmenin hisse senetlerini sermaye artırımı yapılmadan bir gün öncesindeki işlem gününde seans kapanmadan hemen önce alındığı zaman bedelli sermaye artırımına katılır ve rüçhan hakkını kullanır.

Şirket ya da firmanın sermaye artırımı yapmadan bir önceki işlem gününde seansın kapanmasına bir dakika kala alınmış olan hisseler ve daha öncesinde alınan hisseler rüçhan hakkı kullanıma katılım sağlayabilmektedirler. Sermaye artırımı yapıldığı sırada elinde hisse senedi bulunmayan yatırımcılar (daha önce yatırımcının elinde bulunan veya sermaye artırımından önce satılan hisseler) rüçhan hakkı elde edememektedirler.

Borsada Rüçhan Kuponu

Rüçhan kuponları, borsada yer alan diğer yatırımcılara karşı öncelik sağlamaktadır. Bedelli sermaye artırımının karşılığı olarak bir şirketin esas sermayesine karşılık gelen hisse senetlerinin bedelleri ödendikten sonra yeni hisse senedi çıkarılarak şirket sermayesinde artışa gitmektir. Yapılan bu artırımda şirketin kasasına para girerken bedelsiz sermaye artırımında şirketin kasasına para girmemektedir. Bedelli sermaye artırımlarında yeni ihraç edilecek paylar için hissedarlara sahip olduğu paylar oranında rüçhan kuponu verilmektedir. Böylelikle bu kuponlara sahip olan yatırımcılar yeni hisse senedi alma önceliğine sahip olmaktadırlar. Şirket ortakları bu kuponları kullanarak yeni hisselerini satın alabilmektedirler.

Rüçhan Hakkı Kullanım Süreleri

Rüçhan haklarının kullanımı öncesinde bir şirketin gerçekleştirmiş olduğu bedelli sermaye artırımı hisselerinden satın alınmışsa eğer elde bulundurulan hisse senedine oranla rüçhan hakkı verilmektedir. Verilen rüçhan hakları en az 15 gün en fazla 60 gün içinde kullanılmalıdır.

Rüçhan Hakkı Nasıl Kullanılır?

Yatırımcıların rüçhan haklarını kullanmaları için iki seçenek sunulmaktadır. Birincisi şirketin belirlemiş olduğu oranda hisse senedi sahibi olmak isteyen yatırımcı, belirlenmiş olan bedeli ödemesiyle yeni hisselere sahip olmaktadır. İkincisi ise, elde edilen rüçhan hakları Borsa İstanbul Rüçhan Hakkı Kupon Pazarı’nda alım satımı yapılır. Yatırımcı elinde bulundurduğu rüçhanları, Rüçhan Hakkı Kupon Pazarı’nda satılabilmekte veya elindeki hisse senedi oranı kadar alabilmektedir. Yeni hisse sahibi olmak istemeyen yatırımcılar bu yöntemi kullanmaktadırlar.

Hissesi Olmayan Rüçhan Hakkı Alabilir Mi?

Hisse sahibi olmayan kişiler hisselerin bedelsiz olarak bölündükten sonra oluşan rüçhan kuponlarından alım ya da satım işlemi yapamazlar. Rüçhan hakkında öncelik hakkı bulunduğu için bu kuponların alınıp satılması da elinde ilgili şirket veya firmaların hissesi bulunanlar tarafından yapılır. Diğer bedelliye katılmayan kişiler yalnızca şirketin hisse senetlerini alabilir veya satabilirler.

Yatırımcının Kullanmadığı Rüçhan Hakkı Kuponuna Ne Olur?

Yatırımcıların kullanmadığı rüçhan kuponları, birincil piyasada satışa sunulmaktadır. Bu satış sonrasında elde kalan rüçhanlar, artan payları almayı taahhüt eden işletme tarafından satın alınmaktadır. Genellikle yatırımcıların elinde kalan rüçhanlar şirketin kendisi tarafından alınmaktadır. Bedelli sermaye artırımı yapan şirketin rüçhan hakkı kullanım süresi geçmeden bedeli karşılığında para yatırarak hisse senedi alınmaması veya sahip olunan rüçhan kuponlarının satılmaması durumunda rüçhan kuponları iptal edilmektedir. İptal edilmiş olan kuponlar daha sonrasında rüçhan hakkı kupon pazarı adı verilen pazarlarda 1 TL’den aşağı olmamak şartıyla satışa çıkartılarak satılmaktadır.